Εκδήλωση για την καπιταλιστική κρίση στη Μελίτη Φλώρινας

Μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση και συζήτηση έλαβε χώρα τη Δευτέρα 18 Αυγούστου στη Μελίτη Φλώρινας  για την καπιταλιστική κρίση, τις αιτίες της, το ιστορικό της πλαίσιο, τη χρεοκοπία της αριστερής διαχείρισης του καπιταλισμού και την επαναστατική έξοδο από κάθε κρίση. Παρακάτω η μια από τις δυο εισηγήσεις των διοργανωτών της εκδήλωσης, τους οποίους και ευχαριστούμε θερμά για την παραχώρηση:

Καταρχήν θα πρέπει εδώ να ξεκαθαριστεί οτι η κατανόηση των αιτίων της καπιταλιστικής κρίσης δε θα πρέπει να τίθεται μόνο ως ένα ειδικό θέμα συζήτησης μερικών οικονομικών επιστημόνων και πολιτικών, δεν αφορά μονάχα τους οικονομικούς αναλυτές, τους υπουργούς οικονομίας ή τους ακαδημαϊκούς. Μας αφορά όλους άμεσα, γιατί η οικονομική πολιτική που κυριαρχεί επηρεάζει κάθε τομέα της ζωής μας, τόσο της ιδιωτικής όσο και της δημόσιας. Ο  λόγος, λοιπόν,  αυτής της εκδήλωσης είναι αυτός: να κατανοήσουμε βαθιά τα αίτια της παγκόμιας οικονομικής κρίσης ώστε να είμαστε σε θέση να κρίνουμε τις προτάσεις των πολιτικών διαχείρισής της, να έχουμε καθαρή εικόνα για τις συνέπειες της κρίσης όχι μόνο στον τόπο μας, στην χώρα που ζούμε, αλλά και παγκοσμίως και να προσεγγίσουμε με κριτική το οικονομικό σύστημα που βιώνουμε ώστε να γίνουμε  περισσότερο αντικειμενικοί όταν αποδίδουμε ευθύνες  για τα  καθημερινά προβλήματά μας .   

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε και να αντιληφθούμε τη διάσταση των καταστροφικών συνεπειών της οικονομικής κρίσης, αφού τα μεσαία και τα κατώτερα στρώματα είναι αυτά που δέχονται την μεγαλύτερη επίθεση απο το κεφάλαιο, το οποίο βρίσκεται σε κατασταση κινδύνου και προκειμένου να αναδιαρθρωθεί είναι σίγουρο οτι αυτό θα κάνει. Οι ερμηνείες που έχουν δοθεί στην καπιταλιστική κρίση ποικίλλουν και μεταξυ άλλων είναι και αποπροσανατολιστικές γιατί δεν υποδεικνύουν την ούτως ή άλλως προβληματική φύση του οικονομικού συστήματος, αλλά μεταθέτουν τις ευθύνες στους τρόπους λανθασμένης πολιτικής διαχείρισης της οικονομίας μιας χώρας ή σε συγκεκριμένα πρόσωπα.  Από αυτές τις ερμηνείες αντιλαμβανόμαστε  τον ανταγωνισμό αναμέσα σε κομμάτια  της αστικής τάξης και μέσα απο τα διακυβερνώντα κόμματα και τα κόματα αντιπολιτευσης παρουσίαζονται δυο κυριαρχες αποψεις:  η μια υπερασπίζεται οτι  το (ξε)πούλημα-ιδιωτικοποιηση δημοσίων επιχειρησεων, λιμανιών, τραπεζων, τις απελευθερωσεις επαγγελματων, τους υψηλους φορολλογικους συντελεστες, την μειωση μισθών και συντάξεων οτι είναι η λύση για να μπει η χώρα σε ρυθμό ανάπτυξης,  ένω η άλλη,  συσκοτιζοντας την αιτια της κρίσης, το προβλημα της παγκοσμιας οικονομίας, ρίχνει της ευθυνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα, όπως για παραδειγμα στην Μερκελ ή σε  προηγουμενες κυνερνησεις της χώρας και με την σειρα της προτείνει την άλλαγη πολιτικής κατευθυνσης, θέτει το ζήτημα της επαναδιαπραγματευσης του χρέους, την κρατικοποιηση προβληματικών τραπεζων, τη μείωση της φορολογίας όπου είναι εφικτό και μια κοινωνική πολιτικη μεσα στο περιβάλλον της ευρωπαϊκης ενωσης,  που κατα την αποψή μας είναι αδύνατη.  Και οι δύο αντικρούμενες πλεύρες επιρρίπτουν ευθύνες η μία στην άλλη για την οικονομική κρίση και τις πολιτικές επιλογες των κέντρων αποφάσεων, ενω στην ουσία αποκρύπτουν την πραγματικότητα και εμείς δεν έχουμε καμία δουλειά να ελπιζουμε σε καμία απο αυτες τις θέσεις, διοτι οπως θα εξηγησουμε και παρακάτω  οι απόψεις εκφραζουν  συμφέροντα που στόχος τους είναι η  ανάπτυξη του κεφαλαίου και η  διαχειρηση του μονοπωλιακου καπιταλισμού.

Πριν απ’όλα όμως, η εισηγηση δεν θα μπορούσε συνεχίσει και η κριτική μας θα ήταν αβάσιμη αν  δεν αποσαφηνίζαμε με δύο λόγια την έννοια του καπιταλισμού, δεν αναλύαμε την προβληματική φύση του και δεν μιλουσαμε για το πως επηρέαζει την Ελλάδα. Έτσι λοιπόν, καπιταλισμός είναι το κοινωνικό και οικονομικό συστημα όπου οι παραγωγικές δομές, η διακίνηση των προϊόντων, οι επενδύσεις σε οικονομικά αγάθα, το εμπόριο, οι κοινωνικές και όχι μόνο υπηρεσίες κατέχονται από ιδιώτες με κίνητρο και ως στόχος το κέρδος.  Οι κυρίαρχες τάξεις οι ιδιοκτήτες δηλαδη των παραγωγικών μέσων, δεν αρκούνται μόνο στην απλή απόσπαση του κέρδους άλλα εξ αιτίας της ανταγωνιστικής φύσης του οικονομικού αυτού συστηματος αναγκάζονται να βρίσκουν όλοενα και περισσότερους τρόπους αυξησης της κερδοφορίας τους. Εδώ να προσθέσουμε μια σημαντική παρατηρηση. Το κεφάλαιο προκειμένου να παράξει υπεραξία, το κέρδος δηλαδή, το αντλεί από την εργασία των εκμετταλλευόμενων τάξεων που το μόνο κεφαλαίο που κατεχουν είναι η εργατική τους δυναμη.

Επομένως, επειδή κινητρο και στοχος του κεφαλαιου είναι να πολλαπλασιάζεται και να συντηρει την ανταγωνιστικότητα του εν τέλει, δημιουργει τις κατάλληλες προϋποθέσεις ωστε το κόστος παραγωγής προϊόντων είναι φθήνο και η παραγωγη να είναι ενταντική. Δηλαδή αυξάνει τις ώρες εργασίας ενω παραλληλα μειωνει τους μισθούς.

Οι μισθοί, όμως, αποτελούν μεγάλο κομμάτι της αγοράς των προϊόντων, όσο δηλαδή ο ιδιώτης συσσωρεύει κεφάλαιο στα χέρια του, τόσο υπονομεύει την οικονομία και έτσι στη μακροχρονη πορεία της παραγωγής και κατανάλωσης χάνεται η ισορροπία αυτων των δυο. Αυτό πρακτικά σημαίνει  οτι εργάτης πλέον δεν μπορεί να καταναλωσει καν αυτα που παράγει, με αποτέλεσμα να υπερσυσσωρευόνται τα κεφάλαια αλλά να μην πάραγουν κέρδος, αφού η κατάναλωση και τα κέρδη είναι χαμηλα σε ποσοστά. Αυτό το αντικειμενικό γεγονός αναγκαζει το κεφαλαιο να μην αναπτύσσεται και να μη διακινειται,  με αποτέλεσμα  την διακοπή της διευρυμένης παραγωγης  του..

Αυτή είναι και η προβληματική φύση του καπιταλισμού, η κρίση του. Η κρίση ξεσπάει στον κλάδο που δεν μπορεί να αναπαραχθει ως κεφάλαιο και διακόπτεται η παραγωγή του.  Εξ’αιτίας της άμεσης εξάρτησης των βιομηχανίων με τις τράπεζες, με τις εθνικές οικονομίες, με τις πρωτοπαραγωγικές επιχειρησεις κοκ. μια κρίση σε ένα τομέα άμεσα επηρέαζει και τους υπόλοιπους με τις χειροτερες συνεπειες να δέχεται η εργατικη τάξη που εξαρτάται απο αυτες.   Εν τω μεταξύ, μια προσωρινη λύση στην ελαττωματικοτοτητα του συστήματος δίνουν οι τράπεζες. Την αδυναμία κατανάλωσης και τη στασιμότητα της αγοράς καλύπτουν οι τράπεζες μέσω της πίστωσης, δηλαδή μέσω του χρεους. Η συνεχής ανάπτυξη με «δανεικά» τα οποία δεν αναπληρώνονται αλλα προστίθονται στο πρόβλημα διογκώνουν ακόμα πιο πολύ την κρίση που μετατρεπεται πλέον σε χρηματοπιστωτική. Ειναι μια προσωρινή λύση για να παρει ανασα το σύστημα που του γυρνάει μπουμερανγκ. Καποια στιγμή η ανικανοτητα της αγοράς να απορροφήσει τα προϊόντα θα ξαναεμφανιστει και τοτε ενα αλυσιδωτο κραχ χτυπάει στο κέντρο της οικονομίας με τις επιχειρήσεις όλων των κλάδων να υποστούν ζημιες εφόσον η μια εξαρτάται απο την αλλη. 

Για παράδειγμα όταν η κρίση ξέσπασε στις ΗΠΑ το 2008, ξέσπασε στον τομέα κατασκευής κατοικιών. Δηλαδή κατασκευάζονταν συνεχώς κατοικίες, από μονοπώλια του κλάδου, δημιούργησαν και προγράμματα με τράπεζες και δάνεια για να αγοραστούν από τα λαϊκά στρώματα, αλλά τα δάνεια δεν μπορούσαν να αποπληρωθούν έξαιτιας των χαμηλων μισθών, επομένως ξεσπιτώθηκε ο κόσμος που χρωστούσε, έμεναν απούλητα σπίτια και η τράπεζα έχασε το ρευστό χρήμα. Ετσι σταμάτησε η οικοδόμηση κατοικιών.

Το σταμάτημα της οικοδόμησης κατοικιών, φέρνει μείωση της παραγωγής στις επιχειρήσεις τσιμέντου, σιδήρου, άλλων οικοδομικών υλικών, της βιομηχανίας ξύλου, των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, άρα και μείωση της παραγωγής ηλεκτρολογικού υλικού (καλώδια χαλκού, πλαστικό περίβλημά του, υλικά φωτισμού, σωληνώσεις κλπ). Η μείωση της παραγωγής σε όλους τους βιομηχανικούς κλάδους που σχετίζονται άμεσα με την οικοδομή κατοικιών, σημαίνει απολύσεις, μείωση ωραρίων ημερών δουλειάς στη βδομάδα, αφού μειώνεται η παραγωγή, με ταυτόχρονη μείωση μισθών κλπ.

Αντίστοιχα συμβαίνει και με κλάδους παραγωγής άλλων καταναλωτικών εμπορευμάτων. Η αδυναμία κατανάλωσης από τα πλατιά λαϊκά στρώματα, σε είδη πλατιάς κατανάλωσης αντικειμενικά θα φέρει μείωση ή και διακοπή παραγωγής.

Το ίδιο ισχύει και στις ισχυρές καπιταλιστικές χώρες με τον ντόρο που γίνεται για την ανάγκη ενίσχυσης των αυτοκινητοβιομηχανιών. Υπάρχει τέτοια υπερπαραγωγή που μένουν απούλητα αυτοκίνητα. Δεν μπορεί να τα καταναλώσει- αγοράσει η κοινωνία.  Οι τραπεζες επισης δεχθηκαν μεγαλο πληγμα απο την στασιμότητα της αγοράς. Οι επιχειρησεις που είχαν δανειστεί, με σκοπο την αναπτυξη, μολις συνεβει η κρίση αδυνατουσαν να αποπληρωσουν τα δάνεια που είχαν ,το ιδιο και το πλήθος ανέργων ή των χαμηλομισθων που εχουν πάρει στεγαστικά δανεια. Ετσι οι τράπεζες, συσσωρευσαν ένα μεγάλο ποσοστό κόκκινων δανείων, τα οποια προσπαθούσε η μια να τα μεταφέρει στην άλλη προκειμένου να γλυτώσει. Με διαφορες κομπίνες δημιουργηθηκαν πακέτα ομολόγων, στα οποια ήτανε αναμεμειγμένα τα μη αποπληρωτέα δανεια με κάποια δάνεια που εξηρετούνταν. Πολλά από αυτά τα πακέτα ομολόγων είχαν καταληξει στα χερια της Lehman Brothers, ενός τραπεζικού κολοσσου ο οποίος και χρεοκώπησε. Τότε βγήκανε στην επιφάνεια τα περισσοτερα προβληματα της πιστωτικης αγοράς, η οποια προκάλεσε μεγάλη ζημια στους πάγκόσμιας βεληνηκους κλαδους: χρηματοπιστωτικό, επιχειρηματικό, βιομηχανικό, ακόμα και σε επιπέδο εθνικών οικονομιων. Και πως να μη συμβει αυτό άλλωστε, απο την στιγμη που όλοι προαναφερομενοι κλάδοι ως ιδιωτικοί  και οι εθνικες οικονομιες είναι σε αλλαηλεξάρτηση μεταξύ τους;

Ετσι το περασμα της παγκοσμιας καπιταλιστικής κρίσης στην ελληνική οικονομία ήταν κατι αναποφευκτο. Δεν είχε να κάνει μόνο με την διαφθορά του ελληνικού πολιτικού συστηματος, την αδυναμία διαχειρισης του κρατικού χρέους ή τα λεφτά που φάγανε κλπ,  αλλά κυρίως γιατί στην Ελλαδα το πολιτικό και το οικονομικο σύστημα είναι καπιταλιστικό και λειτουργει σύμφωνα με τις ιμπεριαλιστικες στρατηγικές των τραπεζων και των μονοπολίων. Από την στιγμη που η Ελλάδα μπήκε στν Ε.Ε. άρχισε να δανειοδοτειται με υπερογκα ποσα για τον λεγόμενο εκσυχρονισμό της χωρας, που τότε λειτούργησαν ως κινήσεις για την επικύρωσή της από τις διεθνείς αγορές, την ανάδειξη της ανταγωνιστικοτητας της και ταυτοχρονα  την αναστήλωση, επενδυση και επεκταση των ντόπιων τραπεζικών ομίλων και των ιδιωτικών βιομηχανικών μονοπολίων.  Χρηματοδοτείται και πιστώνεται απο την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα με μεγάλα επιτόκια για να  καλύψει τις κεφαλαιακές ανάγκες  των τραπεζών, οι οιποιες με την σειρα τους προσέφεραν καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια στον πληθυσμό για την αγορα διαφορων αγαθων . Ως κρατος μέλος της ε.ε επιδοτείται για εργα υποδομής, που τα συγκεκριμένα κονδύλια καταλήγουν στους μεγαλοεργολάβους της ντοπιας οικονομικης ελίτ . Αγοράζει οπλισμό με πίστωση και εκσυγχρονίζει το πολεμικό της οπλοστάσιο σε καιρό ειρήνης που δεν εξυπηρετεί την εθνική της άμυνα, αλλά  τους ιμπεριαλιστικους σχεδιασμους του νατο, παίρνοντας ενεργή θέση στη διαμορφωση του γεωπολιτικου παζλ. Ουσιαστικά η Ελλαδα συντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαισιο  συμμαχιών, όπως η ευρωζωνη, και προκειμενου να μην διαταραχθει η ευρυθμια της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής και της παγκόσμιας αγοράς, λαμβάνει μέτρα  λιτότητας, παράγωγο ακραιου νεοφιλελευθερισμού, ως απάντηση– αντιμετώπιση της κρίσης και της αναδιάρθρωσης του χρέους.

Η νεοφιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης και των ανώτατων κλιμακίων της Ε.Ε που εκφραζεται μεσα απο τις μνημονιακές συμβάσεις, έχει εκτοξεύσει το δημοσιο χρέος από 148% του ΑΕΠ το 2010, στο 208% σήμερα. Επομένως, το μνημόνιο οχι μόνο δεν ελάφρυνε το χρέος αλλα το επιβάρυνε και άλλο. Σημαντικό πρόβλημα είναι οι αυξησεις στους φόρους, στις τιμές των ειδών πρώτης ανάγκης με παράλληλη ληστρική επιδρομή στα δημόσια ταμεία της χώρας. Μικρο-επιχειρησεις, μικρά εργοστασία και βιομηχανίες κλείνουν υπο το βάρος των χρεοκοπιών, η αγροτική παραγωγή ολοένα και μειώνεται, οι απολύσεις σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα αυξάνονται οι θέσεις εργασίας λιγοστεύουν, οι μισθοι και οι συντάξεις πετσοκοβονται. Οι νέες εθνικές συμβασεις εργασίας είναι ο νέος εργασιακος μεσαιωνας που νομιμοποιεί την στεγνή εκμετάλευση με πολυ χαμηλούς μισθούς, αόριστο χρόνο εργασίας, όσο δηλαδή θα χρειαστεί το αφεντικό έναν εργάτη, μετά τον απολύει χωρίς αποζημίωση και κατά τη διάρκεια της εργασίας του δεν εχει τα δικαιώματα που είχε καποτε. Παράλληλα δημόσιες περιουσίες   ξεπουλιούνται χωρίς να καταβάλλονται τα έσοδα άμεσα στο κράτος, τα δάση μετατρέπονται σε ορυχεία  εξόρυξης χρυσού, τα δημοσία νοσοκομεία υπολειτουργούν, η παιδεία ευτελίζεται και η καταστολή  αυξάνεται. Αυτή η βαθιά αντικοινωνική  οικονομική πολιτική της Ν.Δ. και του Πασοκ σε αγαστή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση διαμορφώνει ιδανικά ενα περιβάλλον που τα μονοπώλια θα αναπτυχθούν και θα κερδοφορήσουν εις βάρος του λαού. Αυτή είναι η λεγόμενη ανάπτυξη που η κυβέρνηση διακαώς περηφανεύεται οτι έχει φέρει στην χώρα και η έξοδος στις αγορές δεν παύει να είναι ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη της ως επιβράβευση για την μείωση του κόστους παραγωγής και διακίνησης εμπορευμάτων και αγαθών των κολοσσιαίων μονοπωλιακών κλάδων .

Από την άλλη πλευρά, ο Σύριζα την περίοδο που τα ποσοστά του κυμαίνονταν ακόμα στο 5%, έβγαζε πύρινους λόγους για την διαφθορά του πολιτικού συστήματος, τη βαρβαρότητα των νέων οικονομικών μέτρων και την διάλυση των δημοκρατικών θεσμών της Ευρωπαικης Ένωσης και της χωρας.  Εκείνη η περΊοδος του 2009-2012, συνοδεύοταν από μεγάλη πολιτική αποσταθεροποίηση της χώρας και έντονη κοινωνική δυσαρέσκεια με μεγάλες περιόδους εντάσεων και εκρήξεων συσσωρευένης οργής. Μια μερίδα του λαού, απογοητευμένη απο τα κόμματα εξουσίας Ν.Δ και Πασοκ, δίνει αύξηση του ποσοστού του Συριζα στα εκλογικά αποτελέσματα, και ο Σύρίζα απο ένα ταπεινό κόμμα με λίγες έδρες στη  βουλή γίνεται κόμμα αξιωματικής αντιπολίτευσης. Κάπου εκεί ο Συριζα αλλάζει την γραμμή του με απανωτές τροπολογίες στο καταστατικό και στις θέσεις του. Συναντήσεις με βαρύδγουπα ονόματα της αμερικάνικης πολιτικής σκηνής, ευρωπαίους οικονομικούς συβουλάτορες και με ντόπιους μεγαλοβιομήχανους, αρκούσαν για να αμβλύνουν τις ριζοσπαστικές και κάθετες απόψεις που είχε περι Ευρωπαϊκής Ενωσης, για το ευρώ και για το ΝΑΤΟ, ενώ ταυτοχρονα η φιλολαϊκή οικονομική πολιτική που διαμύνειε οτι θα έχει -τα γνωστα τσιτάτα για διαγραφή χρέους-σκίσιμο μνημονίων- περιορίστηκαν σε επαναδιαπραγμάτευση του χρέους και ένα πρόγραμμα οικονομικής σταθερότητας που δεν θα το ελέγχει η τρόικα, αλλά η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο. Δηλαδή αν ακομά πριν κυβερνήσει ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει τέτοιου είδους πολιτικές κωλοτούμπες μπορούμε να φανταστούμε τι θα γίνει οντας ως κυβερνων κόμμα..Για να ακριβολογούμε, όμως, η ασοβαρότητα και ο οπορτουνισμός ελόχευε μέσα του από ακόμα πιο παλια.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, το αυτοαποκαλούμενο κόμμα ριζοσπαστικής αριστεράς, μόνο ριζοσπαστικό δεν ήταν όταν είχε ψηφίσει την συνθηκη του Μααστριχτ το 1992, η οποία προέβλεπε την δημιουργία του ευρώ και της ενιαίας νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και την δημιουργία του μεγάλου ευρωπαϊκού κεφαλαίου. Που προέβλεπε μεταξύ των χωρών της Ε.Ε να διακινούνται ελεύθερα υπηρεσίες, κεφάλαια, εργαζόμενοι και εμπορεύματα. Μια συνθήκη  που έρχεται σήμερα να καταδικάσει, για να την ξελασπώσει πάλι αύριο. Και οι κωλοτούμπες συνεχιζονται. Ο ΣΥΡΙΖΑ, κάποτε έλεγε πως η κρίση είναι συστημική, γέννημα θρέμμα του καπιταλισμού, για να έρθει στο τώρα να αναθεωρήσει και να πει ότι για την κρίση ευθύνεται ο Καζινο-καπιταλισμός, ένα οικονομικό μοντέλο που δεν λειτουργεί σωστά, άλλα ποτέ ο ίδιος ο καπιταλισμος ως οικονομικό συστημα,  παραφραζοντας με ανήθικο τρόπο τις ίδιες του τις οικονομικές αναλύσεις. Δηλαδή ο ριζοσπαστισμός του Σύριζα είναι η ορθολογικοποίηση  του καπιταλισμού! Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μια ανερχόμενη πολιτική δύναμη που θα εκμεταλευτεί την θέση ισχύος του με φιλολαϊκό προσωπείο για να προστατεύσει και αυτός τα κεφάλαια της ντόπιας και ευρωπαϊκής  αστικής τάξης που εκπροσωπεί  και αν δεν μπορεί να το κάνει μόνος του θα έχει και βοηθούς συγκυβερνούντες που μπορεί να είναι και εχθροί του σήμερα. Ένας πολιτικός σαλτιμπάγκος που δεν θα φέρει την άνοιξη.

Η κρίση είναι ο ιδιος ο καπιταλισμός, το ξαναλέμε. Όσο επιβιώνει αυτό το οικονομικό σύστημα θα επιβιώνει και το ελάττωμα που έχει απο την φύση του και όσο λειτουργεί τόσο θα αυταρχικοποιούνται και οι πολιτικές διαχείρισής του. Το σύνολο αξιών, πολιτικών και θεσμικών λειτουργιών που αναπτύσσονται και εγκαθιδρύονται στον καπιταλισμό, θα λειτουργούν ωφελιμιστικά για τις ανώτερες τάξεις και καταδικαστικά για τις κατώτερες. Κανένα κόμμα στα πλαίσια της  αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας δεν θα κάνει σοβαρή αλλαγή στο οικονομικό σύστημα και αυτόματα θα συμβάλλει στην σταθεροποίησή του. Η κρίση για μας θα πρέπει να γίνει πυξίδα για να διαμορφώσουμε αυτούς τους νέους δρόμους και αυτές τις πολιτικές διαδρομές που θα μας οδηγήσουν στην πλήρη απεμπλοκή απο αυτό το σύστημα, στην ανατροπή του. Δεν έχουμε τίποτα πια να χάσουμε παρα μόνο τα δεσμά μας.