ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΕΛΑΙΟ ΥΠΕΡΑΤΟΜΙΚΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ

Κυκλοφόρησε από την Ασύμμετρη Απειλή το νέο 48σέλιδο απαύγασμα αμπελοφιλοσοφιών, με τίτλο "Πέρα από τον αγελαίο υπερατομικισμό της αστικής κοινωνίας: η ελεύθερη καθολική ατομικότητα". Το εξαίσιο αυτό βιβλιαράκι κυκλοφορεί στην προνομιακή τιμή των 2 ευρώ και πέρα από την κάλυψη των εξόδων έκδοσης, σκοπεύει να καλύψει μέρος των δικαστικών εξόδων του συντρόφου Μπάμπη Τσιλιανίδη (δίκη 5 Ιούνη) και θα ενισχύσει οικονομικά το ταμείο αλληλεγγύης στους φυλακισμένους αγωνιστές. Γι αυτό σπεύστε!

Μικρό δείγμα:

Την αλλοτρίωση, όμως, στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία μπορούμε να την ορίσουμε όχι μονάχα με αυστηρά υλικούς όρους, αλλά και ως ένα υπαρξιακό κενό που γεννά η διαμόρφωση ενός σύγχρονου ανθρωπολογικού τύπου, που κωδικοποιείται με την ονομασία Homo Economicus. Ορθά ο Καστοριάδης μίλησε για “ανθρωπολογική καταστροφή” και μετατροπή των ανθρώπων σε παραγωγικά και καταναλωτικά κτήνη και εξαχρειωμένους ζάπερς. Και ο Γκύντερ Άντερς στο κείμενό του “είναι χωρίς χρόνο”, γράφει για την ετερονομία και τον ανθρωπολογικό εκφυλισμό που γεννά η σύγχρονη αστική κοινωνία: «εκατομμύρια άνθρωποι, που καθημερινά ενεργούν, νιώθουν όλο και  περισσότερο ότι είναι τα αντικείμενα της πράξης κάποιων άλλων: πως ενεργούν χωρίς οι ίδιοι να αποφασίζουν το στόχο των ενεργειών τους, χωρίς να μπορούν ούτε καν να διακρίνουν ποιος είναι αυτός ο στόχος […] Με δυο λόγια: η πράξη έχει χάσει σε τέτοιο βαθμό την ανεξαρτησία της, ώστε έχει μετατραπεί σε ένα είδος παθητικότητας και ακόμα κι εκεί που η πράξη παρουσιάζει μια ένταση μέχρι θανάτου ή φτάνει κι ως το θάνατο, έχει λάβει τη μορφή της μάταιης πράξης ή της απραξίας».

Το υπαρξιακό κενό, η αντίφαση δηλαδή ανάμεσα σε αυτό που επιδιώκουμε ως ανθρώπινα όντα και σε αυτό που στην πραγματικότητα βιώνουμε μέσα στο πλέγμα των υπαρχουσών κοινωνικών σχέσεων, ο παθητικός μηδενισμός και το κενό νοήματος στη ζωή του Οικονομικού Ανθρώπου, γίνεται φανερό και από τη θεαματική εκτίναξη των ψυχικών νόσων στις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, εκεί δηλαδή που διαμορφώνεται και η συγκεκριμένη χαρακτηροδομή: το 38,2% των ευρωπαίων αντιμετωπίζει κάποιου είδους ψυχολογική διαταραχή, όπως κατάθλιψη, διαταραχή γενικευμένου άγχους ή πανικού, αγχώδης καταθλιπτική διαταραχή κλπ. Εντυπωσιακή είναι και η εκτόξευση των πωλήσεων ψυχοφαρμάκων, ενώ οι ΗΠΑ με το 4% περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού καταναλώνουν τα μισά σχεδόν φαρμακευτικά σκευάσματα στον πλανήτη!

Αυτά, όμως,  σίγουρα είναι περιττές πολυτέλειες για το ένα και πλέον δις των ανθρώπων που λιμοκτονούν, σε έναν κόσμο που λυγίζει υπό το βάρος του πλούτου και των ψυχοφαρμάκων. Ο Ζαν Ζίγκλερ, ειδικός εισηγητής στην επιτροπή ανθρώπινων δικαιωμάτων και του δικαιώματος στη διατροφή στον ΟΗΕ, στο κείμενο του “τρομοκρατία και λιμοκτονία”, γράφει: «Η πείνα και ο επικίνδυνος  και χρόνιος υποσιτισμός δεν οφείλονται καθόλου στη μοίρα, ούτε σε κάποια κατάρα της φύσης- δημιουργήθηκαν από ανθρώπινα χέρια. Αυτή η σιωπηλή γενοκτονία διαπράττεται καθημερινά, σε έναν κόσμο που λυγίζει κάτω από το βάρος του πλούτου. Έναν κόσμο που παράγει αρκετά τρόφιμα για να θρέψει τα έξι δισεκατομμύρια ανθρώπους που αποτελούν το σημερινό πληθυσμό. Έναν κόσμο στον οποίο, σύμφωνα με τον οργανισμό τροφίμων και γεωργίας του ΟΗΕ, παράγονται αρκετά τρόφιμα για να σιτιστούν 12 δισεκατομμύρια άνθρωποι, παρέχοντας στον καθένα τροφή που αντιστοιχεί σε 2700 θερμίδες την ημέρα. Είναι περίεργο που η κατάσταση αυτή γεννά μίσος;».

Αυτή είναι, όμως, η πραγματικότητα του καπιταλισμού, όχι  μονάχα απόλυτη φτώχεια, αλλά και σχετική. Όχι μονάχα υλική φτώχεια, αλλά και υπαρξιακή. Όχι μονάχα υπερσυσσώρευση πλούτου και εμπορευμάτων, αλλά και υπερσυσσώρευση φτώχειας, εξαθλίωσης και σκουπιδιών (υλικών και πνευματικών).

Ανακεφαλαιώνοντας: ήδη από το ξεκίνημα της παραγωγικής διαδικασίας οι προλετάριοι αλλοτριώνονται, δε χρησιμοποιούν αυτοί τα μέσα παραγωγής, αλλά χρησιμοποιούνται από αυτά, καταναλώνονται από αυτά σα φύραμα, δίνουν ζωή στις μηχανές και στα εμπορεύματα για να κολοβώσουν τη δική τους ζωή, για να γίνουν μερικοί άνθρωποι. Όχι μόνο η παραγωγή, αλλά η ολόκληρη η κοινωνική ζωή του προλετάριου ανήκει στο κεφάλαιο. Ακόμα κι η ατομική του κατανάλωση, η αναπαραγωγή της βιολογικής του ύπαρξης, γίνεται για να ξαναμπεί στο παραγωγικό προτσές ως επανακμεταλλεύσιμη από το Κεφάλαιο εργασιακή δύναμη. Η αλλοτρίωση όμως, δεν είναι μια απλή οικονομική κατηγορία που αφορά μονάχα την παραγωγή και το τμήμα εκείνο του προλεταριάτου που ενεργοποιεί την εργασιακή του δύναμη (δηλαδή την εργατική τάξη). Εξίσου αλλοτριωμένοι με το εργατικό προλεταριάτο είναι και οι προλετάριοι που -μόνιμα ή προσωρινά- έχουν ανενεργή την εργασιακή τους δύναμη, μετέχουν όμως σ’ άλλους τομείς αναπαραγωγής του καπιταλισμού (εργαζόμενες στο σπίτι, άνεργοι, φοιτητές, συνταξιούχοι, μαθητές, παραβατικοί υποπρολετάριοι, ληστές κλπ.). Ο καπιταλισμός θέτοντας ως ύψιστο στόχο την παραγωγή υπεραξίας και τη μεγιστοποίηση του ιδιωτικού πλούτου, σχεδιάζει και προσαρμόζει ολόκληρη την κοινωνική ζωή προς αυτή την κατεύθυνση. Το Κεφάλαιο αποικιοποίει και την παραμικρή γωνιά της κοινωνικής ζωής, χτίζοντας καθημερινά νέες περιφράξεις. Ο φετιχισμός του εμπορεύματος και η λατρεία του χρήματος γεννούν τον γενικευμένο κρετινισμό. Στο τέλος ο καπιταλισμός αλλοτριώνει τους ίδιους του καπιταλιστές! 

Πως μπορεί λοιπόν να εξασφαλιστεί η ανεμπόδιστη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας, ο γνήσιος και ο ανώτερος ατομικισμός, εντός του καπιταλισμού, όταν αυτός αλλοτριώνει ακόμη και τα ίδια τ’ αφεντικά;