Είναι το βραχιολάκι η βούλα του ρεφορμιστικού Σατανά;

H νέα τεχνολογία στην υπηρεσία της καταστολής, αλλά σίγουρα πιο κομψό από την παραδοσιακή συνταγή ενός στρατού αφιονισμένων μπάτσων στο κατόπι σου...

"Θα’ρθεί καιρός, που θα σας πουν να βουλωθείτε με τη βούλα του Σατανά. Να μη βουλωθείτε. Αν βουλωθείτε και στου βοδιού το κέρατο να κρυφθείτε θα σας βρουν". Κοσμάς ο Αιτωλός

Ο σύντροφος Νίκος Ρωμανός με την απεργία πείνας έδωσε μια σκληρή μάχη με οδόφραγμα το ίδιο του το σώμα. Οπωσδήποτε χρειάζεται χρόνος για να κάνουμε έναν ευρύτερο κινηματικό απολογισμό για τα ζητήματα που άνοιξε αυτός ο αγώνας κι επιπλέον δεν πρέπει να μιλάμε με μανιχαϊστικούς όρους νίκης και ήττας, που περισσότερο πολώνουν και θολώνουν τα νερά, παρά μας διαφωτίζουν. Ωστόσο αξίζει να γίνουν ορισμένες, έστω και πρόχειρες, παρατηρήσεις πάνω στον διάλογο που έχει ανοίξει από χθες.

Ο Νίκος Ρωμανός με τον δυναμικό αγώνα που έδωσε κατάφερε να ενεργοποιήσει μαχητικά αντανακλαστικά που βρίσκονταν σε λήθαργο στο ριζοσπαστικό κίνημα των τελευταίων ετών. Απέδειξε πως ο αναρχικός/αντιεξουσιαστικός χώρος είναι ένα εν υπνώσει κίνημα, που χρειάζεται να στριμωχθεί στη γωνία για να ξανακυλήσει ζεστό αίμα στις φλέβες του. Μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα χιλιάδες κόσμου κατέβηκε σε μαζικές/προπαγανδιστικές διαδηλώσεις και δημόσιες παρεμβάσεις, συγκρούστηκε με τις δυνάμεις καταστολής, κατέλαβε δημόσια κτήρια, έκανε νυχτερινούς εμπρησμούς σε καπιταλιστικούς και κρατικούς στόχους, αφήνοντας πίσω τον εξαρχειοκεντρισμό και τον γαντζωμένο στην Στουρνάρη πολιτικό αυτισμό των ειδικών του μαχητικού λόγου στα αμφιθέατρα (ενός λόγου τραγικά αναντίστοιχου από τις πραγματικές πράξεις των φορέων του). Κι αυτή είναι μια πολύ σημαντική παρακαταθήκη που αφήνει πίσω του τόσο ο αγώνας του Ρωμανού όσο και η μαχητική στάση του κινήματος.

Μετά τη λήξη του αγώνα του Ρωμανού (ο οποίος είχε μερικά προβληματικά σημεία που θα πρέπει να συζητηθούν σε έναν εσωτερικό κινηματικό διάλογο, με κυρίαρχο σημείο τη διαμεσολάβηση του κοινού μας αγώνα από έναν σχεδόν παρακρατικό δικηγόρο με περίεργες πολιτικές, δημοσιογραφικές και άλλου είδους άκρες και δομικές σχέσεις με το βαθύ ΠΑΣΟΚ), υπήρξε μια κριτική στην αποδοχή του συντρόφου να κάνει χρήση του συστήματος γεωεντοπισμου (βραχιολάκι). Αν και η κριτική αυτή έχει και αρκετές ορθές προεκτάσεις, ωστόσο βασίζεται σε μια σχεδόν μεταφυσική, μυστικοποιημένη και τεχνοφοβική αντίληψη για τον γεωεντοπισμό. Οι φορείς αυτής της (όχι σε όλα άδικης) κριτικής είναι κατα κάποιον τρόπο παρασυρμένοι από την διάχυτη δυστοπική κουλτούρα που έχει καλλιεργηθεί σε ολόκληρη την κοινωνία. Οι σύντροφοι ξεχνούν, όμως, πως το λεγόμενο βραχιολάκι είναι ένας ακόμα κατασταλτικός περιοριστικός όρος, δίπλα σε άλλους και ως τέτοιον πρέπει να τον αντιληφθούμε, ως κομμάτι μιας αλληλουχίας και όχι σαν κάτι ξεκομμένο. Ας κάνουμε, όμως, δυο απλές ερωτήσεις σε όσους ασκούν κριτική στην αποδοχή του Ν. Ρωμανού να φορέσει το βραχιολάκι και ο καθένας ας μιλήσει με τη συνείδησή του:

1) Αν συλληφθεί ο οποιοσδήποτε σε μια διαδήλωση ή σε μια νυχτερινή ζουζουνιά (ή οπουδήποτε αλλού) και του τεθεί το δίλλημα: βραχιολάκι ή προφυλάκιση, θα προτιμήσει να μπει τούφα για να κρατήσει αμόλυντη την επαναστατική του αγνότητα; Να σημειώσουμε επιπλέον πως ο νόμος για το βραχιολάκι ήδη υπήρχε, πολύ πριν την ψήφιση της χθεσινής τροπολογίας, οπότε το ενδεχόμενο να γίνει άμεσα υλοποίηση αυτής της μεθόδου δεν το ανοίγει ο Ρωμανός, όπως λανθασμένα ακούγεται. Απλώς νομοτελειακά κάποιος θα ήταν ο πρώτος. Θα ήταν άδικο, όμως, ο πρώτος (που μάλλον θα είναι ο Ρωμανός) να είναι ο αίρων τας αμαρτίας του χώρου.

2) Τι θέλετε δηλαδή, να τον πηγαίνουν τον Ρωμανό στη σχολή καροτσάκι ΕΚΑΜ, ΔΕΛΤΑ, ΜΑΤ και πρασινομπερέδες;. Αυτό θα ήταν προτιμότερο;;; Ή μήπως θα κάνουμε και κριτική που το βραχιολάκι απομακρύνει την ανθρώπινη επαφή με τα όργανα της τάξης;;;

ΣΥΝΤΡΟΦΕ ΝΙΚΟ ΚΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΕΛΑΙΟ ΥΠΕΡΑΤΟΜΙΚΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ

Κυκλοφόρησε από την Ασύμμετρη Απειλή το νέο 48σέλιδο απαύγασμα αμπελοφιλοσοφιών, με τίτλο "Πέρα από τον αγελαίο υπερατομικισμό της αστικής κοινωνίας: η ελεύθερη καθολική ατομικότητα". Το εξαίσιο αυτό βιβλιαράκι κυκλοφορεί στην προνομιακή τιμή των 2 ευρώ και πέρα από την κάλυψη των εξόδων έκδοσης, σκοπεύει να καλύψει μέρος των δικαστικών εξόδων του συντρόφου Μπάμπη Τσιλιανίδη (δίκη 5 Ιούνη) και θα ενισχύσει οικονομικά το ταμείο αλληλεγγύης στους φυλακισμένους αγωνιστές. Γι αυτό σπεύστε!

Μικρό δείγμα:

Την αλλοτρίωση, όμως, στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία μπορούμε να την ορίσουμε όχι μονάχα με αυστηρά υλικούς όρους, αλλά και ως ένα υπαρξιακό κενό που γεννά η διαμόρφωση ενός σύγχρονου ανθρωπολογικού τύπου, που κωδικοποιείται με την ονομασία Homo Economicus. Ορθά ο Καστοριάδης μίλησε για “ανθρωπολογική καταστροφή” και μετατροπή των ανθρώπων σε παραγωγικά και καταναλωτικά κτήνη και εξαχρειωμένους ζάπερς. Και ο Γκύντερ Άντερς στο κείμενό του “είναι χωρίς χρόνο”, γράφει για την ετερονομία και τον ανθρωπολογικό εκφυλισμό που γεννά η σύγχρονη αστική κοινωνία: «εκατομμύρια άνθρωποι, που καθημερινά ενεργούν, νιώθουν όλο και  περισσότερο ότι είναι τα αντικείμενα της πράξης κάποιων άλλων: πως ενεργούν χωρίς οι ίδιοι να αποφασίζουν το στόχο των ενεργειών τους, χωρίς να μπορούν ούτε καν να διακρίνουν ποιος είναι αυτός ο στόχος […] Με δυο λόγια: η πράξη έχει χάσει σε τέτοιο βαθμό την ανεξαρτησία της, ώστε έχει μετατραπεί σε ένα είδος παθητικότητας και ακόμα κι εκεί που η πράξη παρουσιάζει μια ένταση μέχρι θανάτου ή φτάνει κι ως το θάνατο, έχει λάβει τη μορφή της μάταιης πράξης ή της απραξίας».

Το υπαρξιακό κενό, η αντίφαση δηλαδή ανάμεσα σε αυτό που επιδιώκουμε ως ανθρώπινα όντα και σε αυτό που στην πραγματικότητα βιώνουμε μέσα στο πλέγμα των υπαρχουσών κοινωνικών σχέσεων, ο παθητικός μηδενισμός και το κενό νοήματος στη ζωή του Οικονομικού Ανθρώπου, γίνεται φανερό και από τη θεαματική εκτίναξη των ψυχικών νόσων στις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, εκεί δηλαδή που διαμορφώνεται και η συγκεκριμένη χαρακτηροδομή: το 38,2% των ευρωπαίων αντιμετωπίζει κάποιου είδους ψυχολογική διαταραχή, όπως κατάθλιψη, διαταραχή γενικευμένου άγχους ή πανικού, αγχώδης καταθλιπτική διαταραχή κλπ. Εντυπωσιακή είναι και η εκτόξευση των πωλήσεων ψυχοφαρμάκων, ενώ οι ΗΠΑ με το 4% περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού καταναλώνουν τα μισά σχεδόν φαρμακευτικά σκευάσματα στον πλανήτη!

Αυτά, όμως,  σίγουρα είναι περιττές πολυτέλειες για το ένα και πλέον δις των ανθρώπων που λιμοκτονούν, σε έναν κόσμο που λυγίζει υπό το βάρος του πλούτου και των ψυχοφαρμάκων. Ο Ζαν Ζίγκλερ, ειδικός εισηγητής στην επιτροπή ανθρώπινων δικαιωμάτων και του δικαιώματος στη διατροφή στον ΟΗΕ, στο κείμενο του “τρομοκρατία και λιμοκτονία”, γράφει: «Η πείνα και ο επικίνδυνος  και χρόνιος υποσιτισμός δεν οφείλονται καθόλου στη μοίρα, ούτε σε κάποια κατάρα της φύσης- δημιουργήθηκαν από ανθρώπινα χέρια. Αυτή η σιωπηλή γενοκτονία διαπράττεται καθημερινά, σε έναν κόσμο που λυγίζει κάτω από το βάρος του πλούτου. Έναν κόσμο που παράγει αρκετά τρόφιμα για να θρέψει τα έξι δισεκατομμύρια ανθρώπους που αποτελούν το σημερινό πληθυσμό. Έναν κόσμο στον οποίο, σύμφωνα με τον οργανισμό τροφίμων και γεωργίας του ΟΗΕ, παράγονται αρκετά τρόφιμα για να σιτιστούν 12 δισεκατομμύρια άνθρωποι, παρέχοντας στον καθένα τροφή που αντιστοιχεί σε 2700 θερμίδες την ημέρα. Είναι περίεργο που η κατάσταση αυτή γεννά μίσος;».

Αυτή είναι, όμως, η πραγματικότητα του καπιταλισμού, όχι  μονάχα απόλυτη φτώχεια, αλλά και σχετική. Όχι μονάχα υλική φτώχεια, αλλά και υπαρξιακή. Όχι μονάχα υπερσυσσώρευση πλούτου και εμπορευμάτων, αλλά και υπερσυσσώρευση φτώχειας, εξαθλίωσης και σκουπιδιών (υλικών και πνευματικών).

Ανακεφαλαιώνοντας: ήδη από το ξεκίνημα της παραγωγικής διαδικασίας οι προλετάριοι αλλοτριώνονται, δε χρησιμοποιούν αυτοί τα μέσα παραγωγής, αλλά χρησιμοποιούνται από αυτά, καταναλώνονται από αυτά σα φύραμα, δίνουν ζωή στις μηχανές και στα εμπορεύματα για να κολοβώσουν τη δική τους ζωή, για να γίνουν μερικοί άνθρωποι. Όχι μόνο η παραγωγή, αλλά η ολόκληρη η κοινωνική ζωή του προλετάριου ανήκει στο κεφάλαιο. Ακόμα κι η ατομική του κατανάλωση, η αναπαραγωγή της βιολογικής του ύπαρξης, γίνεται για να ξαναμπεί στο παραγωγικό προτσές ως επανακμεταλλεύσιμη από το Κεφάλαιο εργασιακή δύναμη. Η αλλοτρίωση όμως, δεν είναι μια απλή οικονομική κατηγορία που αφορά μονάχα την παραγωγή και το τμήμα εκείνο του προλεταριάτου που ενεργοποιεί την εργασιακή του δύναμη (δηλαδή την εργατική τάξη). Εξίσου αλλοτριωμένοι με το εργατικό προλεταριάτο είναι και οι προλετάριοι που -μόνιμα ή προσωρινά- έχουν ανενεργή την εργασιακή τους δύναμη, μετέχουν όμως σ’ άλλους τομείς αναπαραγωγής του καπιταλισμού (εργαζόμενες στο σπίτι, άνεργοι, φοιτητές, συνταξιούχοι, μαθητές, παραβατικοί υποπρολετάριοι, ληστές κλπ.). Ο καπιταλισμός θέτοντας ως ύψιστο στόχο την παραγωγή υπεραξίας και τη μεγιστοποίηση του ιδιωτικού πλούτου, σχεδιάζει και προσαρμόζει ολόκληρη την κοινωνική ζωή προς αυτή την κατεύθυνση. Το Κεφάλαιο αποικιοποίει και την παραμικρή γωνιά της κοινωνικής ζωής, χτίζοντας καθημερινά νέες περιφράξεις. Ο φετιχισμός του εμπορεύματος και η λατρεία του χρήματος γεννούν τον γενικευμένο κρετινισμό. Στο τέλος ο καπιταλισμός αλλοτριώνει τους ίδιους του καπιταλιστές! 

Πως μπορεί λοιπόν να εξασφαλιστεί η ανεμπόδιστη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας, ο γνήσιος και ο ανώτερος ατομικισμός, εντός του καπιταλισμού, όταν αυτός αλλοτριώνει ακόμη και τα ίδια τ’ αφεντικά;

Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΩΣ ΠΡΟΕΙΚΟΝΙΣΗ

πρώτη δημοσίευση στο Γκρεμίστε τη Βαστίλη

Η αλληλεγγύη δεν είναι μια αφηρημένη έννοια ή ένα συγκεκριμένο βίωμα που αφορά μοναχά τους  εκλεχτούς μιας “επαναστατικής ελίτ”. Η αλληλεγγύη δεν είναι ένα ειδικό προνόμιο του αντιεξουσιαστικού κινήματος, ούτε κάποια μορφή ιδιοκτησίας των αναρχικών. Άλλωστε δεν είμαστε εμείς οι “εφευρέτες” της αλληλεγγύης, ούτε και οι μοναδικοί που στοχεύσαμε, μέσα στην ιστορική κίνηση της ανθρώπινης εξέλιξης, σε μια διαφορετική οργάνωση της κοινωνικής ζωής που δομικό λίθο θα έχει την αλληλεγγύη.

Ήδη από την αρχαιότητα ο ιδρυτής της πρωταρχικής Στοάς (δηλ. της αρχικής στωικής φιλοσοφίας, πριν αυτή εκφυλιστεί σε επίσημο δόγμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και αιώνες πριν τα δουλοπρεπή κηρύγματα του Επίκτητου), ο Ζήνων ο Κιτιεύς, εξέφραζε τον “ουτοπικό” πόθο μιας κοινωνικής αρμονίας, στην οποία ολόκληρη η ανθρωπότητα θα πορευόταν ενωμένη. Γι’ αυτό ο αναρχικός πρίγκιπας Κροπότκιν, μ’ έναν αρκετά εύστοχο αναχρονισμό αποκάλεσε τον Ζήνωνα “εκφραστή της αναρχικής φιλοσοφίας στην αρχαία Ελλάδα”. (1)

Ο στωικός Βλόσιος, μάλιστα, προχώρησε και πέρα από τη φιλοσοφική σύλληψη της αλληλέγγυας κοινωνίας, συμμετέχοντας ενεργά στην εξέγερση της “Πολιτείας του Ήλιου”, που με ηγέτη τον Αρίστιππο στόχευσε στη δημιουργία μιας κοινωνίας αλληλεγγύης και κοινοκτημοσύνης. Ακόμα και οι εξουσιομανείς πυθαγόρειοι, αν και εκφραστές μιας αντιλαϊκής, αυστηρά ιεραρχικής και αριστοκρατικής αντίληψης, προτάξανε την αλληλεγγύη μέσα στους κόλπους τους, μέσα από έναν ιδιότυπο κομμουνισμό της φιλίας: “Κοινά τα των φίλων”, ήταν το δόγμα τους (2). Προφανώς θεωρούσαν τους εαυτούς τους προορισμένους για μια ανώτερη μορφή κοινωνικής συμβίωσης σε αντίθεση με την “πλέμπα”, που έπρεπε να βουτηχτεί στην αμάθεια, στη δεισιδαιμονία και το σκοταδισμό, ώστε να παραμείνει εύκολα χειραγωγήσιμος όχλος. Η αλληλεγγύη γι’ αυτούς ήταν προνομιακό πεδίο των Αρίστων και όχι του όχλου, όπως και η γνώση άλλωστε.

Η αλληλεγγύη δε φόρεσε μονάχα το φιλοσοφικό, αλλά και το θρησκευτικό μανδύα, αποτελώντας τη βάση του πρωτοχριστιανικού κομμουνισμού -πριν εκπέσει η αλληλεγγύη στην ακίνδυνη “φιλανθρωπία” της ελεημοσύνης και ο χριστιανισμός σε καθεστωτική θρησκεία. Ως συνεχιστές της παράδοσης των εβραίων Εσσαίων, οι πρώτοι χριστιανοί μοιραζόταν όλα τα υπάρχοντά τους, συγκροτώντας μια πρωτόλεια κομμουνιστική κοινωνία: «Πάντες δε οι πιστεύοντες ήσαν επί το αυτό και είχον άπαντα κοινά και τα κτήματα και τας υπάρξεις, επίπρασκον και διεμέριζον αυτά πάσι καθότι αν τις χρείαν είχε ανω καθ’ ημέραν τε προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν εν τω ιερό, κλώντες τε κατ’ οίκον άρτον (3), μεταλάμβανον τροφής εν αγαλλιάσει και αφελότητι καρδίας» (Πράξεις των αποστόλων, κεφ. β ́, στίχοι 44-46). Δηλαδή: «όλοι οι πιστοί ήταν ενωμένοι μεταξύ τους, έχοντας τα πάντα κοινά κα πουλούσαν τις περιουσίες τους μοιράζοντας τα εισπραττόμενα στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του (4) και καθημερινά σύχναζαν όλοι μαζί στο ιερό, τρώγοντας σε κοινά γεύματα με καρδιά γεμάτη αγαλλίαση και απλότητα». Την επιστροφή σ’ αυτόν τον πρωτοχριστιανικό κομμουνισμό ζητούσαν και οι μεσαιωνικές επαναστατικές αιρέσεις που διώχθηκαν βάναυσα από την επίσημη εκκλησία.

Όλες αυτές οι απόπειρες -που δειγματοληπτικά αναφέρουμε εδώ- ήταν λίγο έως πολύ δέσμιες μιας ειδυλλιακής εικόνας και μιας αφελούς άποψης για την υποτιθέμενη ευγενή καλοσύνη της ανθρώπινης φύσης. Ωστόσο, παρά τον αφελή τους χαρακτήρα, δείχνουν την αναγκαιότητα του ξεπεράσματος της ανταγωνιστικής φύσης της ταξικής κοινωνίας.

Σήμερα, στην εποχή του εφαρμοσμένου κοινωνικού δαρβινισμού, στην εποχή που η αλληλοφαγία και η αλληλοεξόντωση έχουν μετατρέψει τον άνθρωπο σε λύκο για τον συνάνθρωπο του, στην εποχή όπου η αμετροφαγία δίνει το σύνθημα για έναν πόλεμο όλων εναντίον όλων, σ’ αυτήν την εποχή λοιπόν η αλληλεγγύη γίνεται ένα πρόταγμα που ξεφεύγει από τα στενά όρια του αντιεξουσιαστικού χώρου, γίνεται μια πρόταση ζωής για ολόκληρη την κοινωνία, γίνεται μια αναγκαιότητα για να ξεφύγει η ανθρωπότητα από τη σύγχρονη βαρβαρότητα, για να καταστρέψει μια για πάντα τις ταξικές και ιεραρχικές δομές της κοινωνίας και να δημιουργήσει την αταξική και αντιιεραρχική κοινωνία που θα δομείται πάνω στις βασισμένες στην αλληλεγγύη κοινωνικές σχέσεις. Δεν μιλάμε πλέον για την αφέλεια της εγγενούς ανθρώπινης καλοσύνης (5). Μιλάμε για μια αδήριτη αναγκαιότητα: ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε, όπως έλεγε και μια ψυχή...

Αν το αναγκαίο καταστρεπτικό έργο της επανάστασης είναι η “εργασία του Αρνητικού μέσα στο θετικό”, η Αλληλεγγύη με το δημιουργικό της πνεύμα γίνεται η εργασία του θετικού μέσα στο Αρνητικό. Είναι η εκ νέου ανακάλυψη της ανθρωπιάς (6) μέσα στην έρημο του υλικού πνευματικού ακρωτηριασμού. Είναι ο επανανθρωπισμός του Homo Economicous.

Οι υποδομές αντίστασης που οικοδομούν την υλική και πνευματική ρήξη με την υπάρχουσα αθλιότητα, δομούν ταυτόχρονα μικρές κοινότητες αλληλεγγύης, προεικονίζοντας μια ενδεχόμενη αταξική/αντιιεραρχική κοινωνία. Σήμερα όπου η οργουελιανή εξουσιαστική νεογλώσσα όλο και περισσότερο χρησιμοποιεί τη λέξη αλληλεγγύη, απονοημαδοτώντας την και αφαιρώντας το γνήσιο περιεχόμενο της, δημιουργείται η αναγκαιότητα να εμπλουτίσουμε ακόμα πιο πολύ το βαθύτερο νόημα της.

Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΣΚΟΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΜΕΣΟ...

1. Αν και οι περισσότεροι αναρχικοί θεωρούν ως προγόνους τους, τους ασκητικούς, βλοσυρούς και δύστροπους κυνικούς.

2. Βλ. επίσης για μια παρόμοια άποψη και την Ανδρομάχη του Ευριπίδη: «Ξέχωρο οι φίλοι τίποτα δεν έχουν, αν είναι φίλοι αληθινοί,  μα όλα είναι κοινά γι’ αυτούς».

3. Το λεγόμενο “πρόσφορον”, εκ της προσφοράς.

4. Αυτό μας θυμίζει το πρόταγμα του Μαρξ: ο καθένας ανάλογα με τις ικανότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του.

5 Τόσο η αλληλεγγύη, όσο και ο ανταγωνισμός είναι εγγενή στοιχεία της ανθρώπινης χαρακτηροδομής. Τόσο η χομπσιανή/ νεοφιλευθερη σχολή (που τη δέχεται ο αναρχοατομικισμός) που βλέπει τον άνθρωπο σα λύκο και προτάσσει τον πόλεμο εναντίον όλων, όσο και η αφελής σωκρατική/ ρουσσωική άποψη (που τη δέχεται ο κλασικός αναρχισμός) που βλέπει τον άνθρωπο σαν ένα αγνό ον που εκφυλίζεται μέσα από την τριβή του με τους κοινωνικούς θεσμούς, κάνουν ένα βασικό μεθοδολογικό σφάλμα: παίρνουν ένα από τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά και το υψώνουν ως “ανθρώπινη ουσία”.

Πιο ορθή είναι η αριστοτελική άποψη: αρετή ή φαυλότητα συνυπάρχουν στην ανθρώπινη φύση. Το πιο από τα δύο χαρακτηριστικά θα αναδυθεί εξαρτάται από τον “εθισμό” (συνήθεια), δηλ. από την τριβή του ανθρώπινου όντος μέσα στις κοινωνικές σχέσεις. Κάτι ξεχνάει όμως ο αριστοτελισμός. Η δόμηση μιας κοινωνίας χωρισμένης σε τάξεις με ξεχωριστά υλικά συμφέροντα και ο ιεραρχικός τρόπος οργάνωσης της κοινωνικής ζωής προκαλούν τον εθισμό του ανθρώπου στο ανταγωνιστικό πνεύμα, το φιλοτομαρισμό και τη φαυλότητα, πνίγοντας έτσι (αλλά όχι αφανίζοντας) τα ανώτερα στοιχεία του ανθρώπινου χαρακτήρα: τη φιλότητα, την αλληλεγγύη και την αμοιβαιότητα.

6 Με τη λέξη ανθρωπιά δεν εννοώ κάποιο είδος απονευρωμένης και ξενέρωτης καλοσύνης. Άλλωστε δεν υπάρχει μια υπερβατική ανθρώπινη ουσία. Ο άνθρωπος και η εικόνα της ανθρωπιάς του, όπως εμφανίζονται σε κάθε εποχή, δε δίνονται από τη φύση σαν έτοιμο προϊόν, αλλά προκύπτουν ιστορικά. Με τη λέξη ανθρωπιά περισσότερο εννοώ την καλλιέργεια του ποιοτικού (με την αρχαιοελληνική έννοια) μέρος του ανθρώπινου χαρακτήρα. Ενώ η ταξική/ιεραρχική κοινωνία δημιουργεί (ή καλύτερα ξερνάει) το φιλοτομαριστή άνθρωπο (στον καπιταλισμό τον Homo Economicous), η αταξική / αντιιεαραρχική κοινωνία (και το ριζοσπαστικό κίνημα, ως προεικόνιση της), προωθεί την ελεύθερη καθολική ατομικότητα. Αυτό είναι και το πέρασμά από την πρακτική στην ποίηση ή κατά τον Μαρξ η κατάργηση της ανθρώπινης αυτοαπόξενωσης και η ολική επιστροφή του ανθρώπου στον εαυτό του.

Πολύκαρπος Γεωργιάδης

Φυλακές Κερκυρας

Nοέμβρης 2011