Από τις εκδόσεις flying theory κυκλοφορεί το βιβλίο για το Συντονιστικό Αγωνιζόμενων Κρατουμένων (COPEL), μια αυτοοργανωμένη δομή αντίστασης κοινωνικών κρατουμένων που έδρασε στην Ισπανία τη δεκαετία του 70. Δυστυχώς, δεν ήταν και πολλοί αυτοί που τίμησαν με την παρουσία τους το σύντροφο Daniel Pon Martin που κουβαλήθηκε από την Ισπανία για να κάνει δυο καταπληκτικές βιβλιοπαρουσιάσεις σε Αθήνα και Σαλονίκη, μιας και οι αναρχικοί προτίμησαν το αλκοόλ και τα πάρτυ αντί για τις πολιτικές εκδηλώσεις. Γι αυτό ας πάρουμε τουλάχιστο το βιβλίο μπας και ξεστραβωθούμε και βγούμε από το κινηματικό hangover, στο οποίο έχουμε βυθιστεί.
Ιδού ένα μικρό δείγμα του βιβλίου (θερμές ευχαριστίες στις/στους flying theory):
1. Στις 18 Ιούλη, ημερομηνία διόλου τυχαία, ξεκινά η μεγαλύτερη ως τότε κίνηση διαμαρτυρίας. Μια κίνηση, προετοιμασμένη ως την παραμικρή λεπτομέρεια, που επρόκειτο να αντισταθεί για τέτοιο χρονικό διάστημα ώστε να δώσει τη δυνατότητα και στις άλλες φυλακές να οργανώσουν αντίστοιχες δράσεις που να οδηγήσουν στη διαμόρφωση ενός μοχλού πίεσης αρκετά ισχυρού ώστε ν' αναγκάσει το κράτος να δεχτεί τις απαιτήσεις τους. Για 4 ημέρες, περίπου τριακόσιοι με εξακόσιοι κρατούμενοι (σύμφωνα με το ίδιο το Υπουργείο Δικαιοσύνης), αντιδρούσαν πάνω στις σκεπές της μαδριλένικης φυλακής, ενώ εκατοντάδες άλλοι εμπλέκονταν σε πράξεις εξέγερσης σε μεγάλο μέρος του σωφρονιστικού χάρτη: Πουέρτο ντε Σάντα Μαρία, Μάλαγα, Θαμόρα, Βαλένθια, Βαγιαδολίδ, Αλμερία, Οβιέδο, Πάλμα ντε Μαγιόρκα, Σεβίγια, Μπούργος, Μπανταχόθ, ΛαςΠάλμας ντε Γκραν Κανάρια, Γρανάδα, Βαρκελώνη, Γεσερίας, Αλκαλά ντε Ενάρες... Όλες αυτές οι δράσεις είναι αλληλέγγυες στην Καραμπαντσέλ και έχουν ως βασικό αίτημα την ελευθερία, ακολουθούμενη από την προαναφερθείσα σωφρονιστική και ποινική αναμόρφωση. Στην πλειονότητα των φυλακών, τα επεισόδια έληξαν με την «ενεργητική» παρέμβαση των ΜΑΤ -παρέμβαση ιδιαιτέρως βίαιη στην Καραμπαντσέλ- τα οποία θα αργήσουν να απομακρυνθούν από το εσωτερικό της φυλακής.
Αυτή η μεγάλης σημασίας κίνηση θα σημάνει την έναρξη της πιο έντονης περιόδου που έζησαν ποτέ οι φυλακές: από τότε και στο εξής, ο διαχωρισμός των πιο δυναμικών κρατουμένων ως πειθαρχικό μέτρο θα προκαλέσει τη διάδοση της COPEL στην πλειονότητα των σωφρονιστικών κέντρων, όπου, έως τότε, παρ' ότι πιθανώς υπήρχαν πράξεις αλληλεγγύης, δεν υπήρχε ένα σύνολο κρατουμένων που να αυτοπροσδιορίζονταν ως μέλη αυτής της οργάνωσης.
2. Το φθινόπωρο, η έγκριση του νόμου της αμνήστευσης προκαλεί αφενός μια αλλαγή στην ορολογία των αιτημάτων, αντικαθιστώντας την «ολική αμνηστία» -που διεκδικούνταν έως τότε- με τη «γενική χάρη» (αμφότερα τα μέτρα είναι παρόμοια σε ότι αφορά τα άμεσα αποτελέσματα: δηλαδή την έξοδο απ' τη φυλακή, ωστόσο πολύ διαφορετικά όσον αφορά τις νομικές συνεπαγωγές καθενός από αυτά), μια αλλαγή που ενισχύεται όταν γίνεται γνωστή η επεξεργασία μιας πρότασης νόμου χάριτος από το Βάσκο Γερουσιαστή Χουάν Μαρία Μπαντρές [Juan Maria Bandrés]. Από την άλλη πλευρά, προκαλείται μια αύξηση της πίεσης καθώς οι κοινωνικοί κρατούμενοι έβλεπαν άλλη μια πόρτα προς την ελευθερία να κλείνει. Κατά συνέπεια, όχι μόνο προκαλούνται αυτοτραυματισμοί, απεργίες πείνας, και εμπρησμοί σχεδόν κάθε εβδομάδα κατά τους τελευταίους μήνες της χρονιάς και σε όλες σχεδόν τις φυλακές της χώρας (Ουέλβα, Μπασάουρι, Κόρδοβα, Γέιδα, Μούρθια, Σεβίγια, Οκάνια, Μάλαγα, Βαρκελώνη), μα τα χαρακτηριστικά τους γίνονται όλο και πιο βίαια, προϊόντα της απελπισίας που προκαλεί η έλλειψη πιθανών εναλλακτικών.«Όπου υπάρχει η COPEL, εάν η χάρη δεν δοθεί ως τα Χριστούγεννα, τα πάντα θα καούν, θα υπάρχουν ακόμη άνδρες που θα πηδήξουν απ' τις ταράτσες, κραυγάζοντας ελευθερία. Το σύνθημα είναι: ή χάρη, ή αφανισμός όλων των φυλακών πριν το Γενάρη».
3. Από το Πουέρτο με μετέφεραν στη φυλακή της Καραμπαντσέλ για μια δίκη. Εκεί συναντήθηκα με μια ομάδα κρατουμένων με παρόμοια πάνω-κάτω συνείδηση και αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε σιγά-σιγά να «ταρακουνάμε» τη φυλακή της Καραμπαντσέλ. Αρχίσαμε σ' ένα πολύ απλό επίπεδο, γράφοντας πολύ μικρά κείμενα, με πολύ μικρά γράμματα, τα οποία κρύβαμε στα ρεβέρ των παντελονιών, στις μασέλες και γενικά στα πιο απίθανα μέρη, με σκοπό να τα διαχύσουμε μέσα στις φυλακές εκμεταλλευόμενοι τις μεταγωγές, έτσι ώστε να φτάσει αυτή η αναταραχή και στις υπόλοιπες φυλακές της χώρας. Σιγά-σιγά δημιουργήθηκε ένα αρκετά έντονο κλίμα αναταραχής στης φυλακή της Καραμπαντσέλ. Μαζεύαμε δύναμη και αρχίσαμε να αποβάλλουμε το φόβο. Αν υπήρχε φόβος στους δρόμους κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, στις φυλακές -μπορείτε να το φανταστείτε- ο φόβος αυτός ήταν τουλάχιστον διπλάσιος. Αλλά εντάξει, αποφασίσαμε ότι έπρεπε να το αντιμετωπίσουμε αυτό και σιγά-σιγά κερδίζαμε έδαφος. Αρχικά, και ανώνυμα, βάζαμε αφίσες και κείμενα στους τοίχους ή τα αφήναμε σε μέρη απ' όπου περνούσε όλος ο κόσμος όπως στη λέσχη, στο κυλικείο, στους διαδρόμους... όλα εντελώς ανώνυμα.
4. Σιγά-σιγά η ενότητα μεταξύ των κρατουμένων επεκτάθηκε. Στη Βαρκελώνη οργανώθηκε ένας πυρήνας της COPEL όπως και στη Χώρα των Βάσκων, αλλά και εδώ στη Βαλένθια και αλλού. Καταλάβαμε ότι μπορούσαμε να καταστρέψουμε τις φυλακές, ότι μπορούσαμε να σχηματίσουμε μια οργανωμένη δύναμη που θα διέθετε μια δυναμική με καταστροφική προοπτική. Η βάση της οργάνωσης ήταν η συνέλευση. Δεν επηρεαζόμασταν από κανένα πολιτικό κόμμα, από καμία ιδεολογία, με τον κίνδυνο που συνεπάγονταν οι συνελεύσεις στις φυλακές τότε, και εντάξει, σ' ένα μέρος όπου ο καθένας προερχόταν από ένα ετερόκλητο κοινωνικό υπόβαθρο και με πολύ χαμηλό επίπεδο παιδείας· λίγοι φοιτητές πανεπιστήμιου υπήρχαν τότε ανάμεσα στους κοινούς κρατούμενους... Ξεκινήσαμε λοιπόν να οργανωνόμαστε και δημιουργήσαμε αρχικά τον πυρήνα που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο πιο ενεργός και αφοσιωμένος με μια διπλή στρατηγική: από τη μια προσπαθούσε να καταστρέψει τις φυλακές και να πετύχει να δοθεί αμνηστία κι από την άλλη, να επιτύχει την απόδραση. Το καθήκον κάθε κρατούμενου είναι η απόδραση, αυτό είναι ξεκάθαρο σε όλες τις φυλακές του κόσμου.
5. Παράλληλα, στην υπόλοιπη χώρα, ξεσηκώθηκαν περίπου σαράντα φυλακές. Στις περισσότερες, οι κρατούμενοι ανέβηκαν στις ταράτσες, σε αρκετές άλλες έγιναν συλλογικοί αυτοτραυματισμοί. Η κατάσταση έφτασε πλέον να είναι ένα πρόβλημα για το κράτος. Κι αυτό που μάθαμε, είναι ότι αν ο θεσμός ή το μέρος που τρομάζει περισσότερο τους πολίτες -δηλαδή οι φυλακές- δεν λειτουργούν, τότε το κράτος πηγαίνει κατά διαόλου. Έτσι φτάσαμε να πιστεύουμε πως αποτελούσαμε ένα σοβαρό πρόβλημα για το κράτος. Οι φυλακές πρέπει πάντοτε να λειτουργούν παραδειγματικά. Χωρίς φυλακές δεν υπάρχει φόβος, και αυτό, φυσικά, τους τρομάζει.
6. Είναι ξεκάθαρο πως υπάρχουν περιπτώσεις, υπάρχουν κρατούμενοι, των οποίων η ηθική είναι λίγο «βαριά» και μπορεί να παρεκκλίνει, γεγονός όμως που σχεδόν πάντα σχετίζεται με την απουσία συνείδησης. Κι αυτό επιθυμούσαμε εμείς με την COPEL, να μεταδώσουμε στους κοινωνικούς κρατούμενους, σ' εμάς, μια καινούργια συνείδηση, μια καινούργια ηθική. Για μερικούς μήνες το πετύχαμε, καθώς ήμασταν οι κυρίαρχοι της φυλακής. Για την ώρα δεν μπορούσαμε να αποδράσουμε καθώς απουσίαζαν ακόμα οι προϋποθέσεις -τα ΜΑΤ βρίσκονταν μέσα σε κάθε φυλακή- καταφέραμε όμως να κάνουμε τις δικές μας συνελεύσεις, να οργανωθούμε, να δημιουργήσουμε τα δικά μας ταμεία αλληλεγγύης για να βοηθήσουμε συντρόφους που βρίσκονταν μακριά από τις μεγάλες φυλακές όπως η Καραμπαντσέλ ή η Μοδέλο, στέλναμε χρήματα και τα κυλικεία των φυλακών βρισκόταν υπό τον έλεγχό μας...
7. Θυμήθηκα τότε -και ακόμα θυμάμαι συχνά- τα λόγια ενός ειδικού εισαγγελέα από το Μπούργος, σε μία δίκη κατά τη δικτατορία: «οι φυλακές των κοινών κρατουμένων πρέπει να μετατραπούν σε νησιά όπου οι κρατούμενοι θα σκοτώνονται μεταξύ τους», έτσι τους γλιτώναμε κι απ' τη δουλειά βέβαια. Το κατάλαβα και είπα: «Λοιπόν, εδώ ή θα προσπαθήσουμε, γαμώτο, ακόμα μια φορά να οργανωθούμε, ή θα καταλήξουμε να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας». Γιατί όταν δεν υπάρχει συνείδηση, η φυλακή μπορεί να μετατραπεί σε κάτι που μοιάζει πολύ με αγέλη κυνηγόσκυλων, μπορούν πολύ εύκολα να προκύψουν βαναυσότητες, επιθέσεις, βία από μερικούς κρατουμένους σε άλλους κλπ. Εκεί, αρχίσαμε να οργανωνόμαστε εκ νέου, με στόχο να δημιουργηθεί και πάλι ένα καλό κλίμα συντροφικότητας, ξεκινήσαμε λοιπόν να κάνουμε συνελεύσεις και για μήνες προσπαθούσαμε να παρατηρήσουμε το πώς η ηρωίνη άρχιζε να μπαίνει στις φυλακές.
Αυτή η μεγάλης σημασίας κίνηση θα σημάνει την έναρξη της πιο έντονης περιόδου που έζησαν ποτέ οι φυλακές: από τότε και στο εξής, ο διαχωρισμός των πιο δυναμικών κρατουμένων ως πειθαρχικό μέτρο θα προκαλέσει τη διάδοση της COPEL στην πλειονότητα των σωφρονιστικών κέντρων, όπου, έως τότε, παρ' ότι πιθανώς υπήρχαν πράξεις αλληλεγγύης, δεν υπήρχε ένα σύνολο κρατουμένων που να αυτοπροσδιορίζονταν ως μέλη αυτής της οργάνωσης.
2. Το φθινόπωρο, η έγκριση του νόμου της αμνήστευσης προκαλεί αφενός μια αλλαγή στην ορολογία των αιτημάτων, αντικαθιστώντας την «ολική αμνηστία» -που διεκδικούνταν έως τότε- με τη «γενική χάρη» (αμφότερα τα μέτρα είναι παρόμοια σε ότι αφορά τα άμεσα αποτελέσματα: δηλαδή την έξοδο απ' τη φυλακή, ωστόσο πολύ διαφορετικά όσον αφορά τις νομικές συνεπαγωγές καθενός από αυτά), μια αλλαγή που ενισχύεται όταν γίνεται γνωστή η επεξεργασία μιας πρότασης νόμου χάριτος από το Βάσκο Γερουσιαστή Χουάν Μαρία Μπαντρές [Juan Maria Bandrés]. Από την άλλη πλευρά, προκαλείται μια αύξηση της πίεσης καθώς οι κοινωνικοί κρατούμενοι έβλεπαν άλλη μια πόρτα προς την ελευθερία να κλείνει. Κατά συνέπεια, όχι μόνο προκαλούνται αυτοτραυματισμοί, απεργίες πείνας, και εμπρησμοί σχεδόν κάθε εβδομάδα κατά τους τελευταίους μήνες της χρονιάς και σε όλες σχεδόν τις φυλακές της χώρας (Ουέλβα, Μπασάουρι, Κόρδοβα, Γέιδα, Μούρθια, Σεβίγια, Οκάνια, Μάλαγα, Βαρκελώνη), μα τα χαρακτηριστικά τους γίνονται όλο και πιο βίαια, προϊόντα της απελπισίας που προκαλεί η έλλειψη πιθανών εναλλακτικών.«Όπου υπάρχει η COPEL, εάν η χάρη δεν δοθεί ως τα Χριστούγεννα, τα πάντα θα καούν, θα υπάρχουν ακόμη άνδρες που θα πηδήξουν απ' τις ταράτσες, κραυγάζοντας ελευθερία. Το σύνθημα είναι: ή χάρη, ή αφανισμός όλων των φυλακών πριν το Γενάρη».
3. Από το Πουέρτο με μετέφεραν στη φυλακή της Καραμπαντσέλ για μια δίκη. Εκεί συναντήθηκα με μια ομάδα κρατουμένων με παρόμοια πάνω-κάτω συνείδηση και αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε σιγά-σιγά να «ταρακουνάμε» τη φυλακή της Καραμπαντσέλ. Αρχίσαμε σ' ένα πολύ απλό επίπεδο, γράφοντας πολύ μικρά κείμενα, με πολύ μικρά γράμματα, τα οποία κρύβαμε στα ρεβέρ των παντελονιών, στις μασέλες και γενικά στα πιο απίθανα μέρη, με σκοπό να τα διαχύσουμε μέσα στις φυλακές εκμεταλλευόμενοι τις μεταγωγές, έτσι ώστε να φτάσει αυτή η αναταραχή και στις υπόλοιπες φυλακές της χώρας. Σιγά-σιγά δημιουργήθηκε ένα αρκετά έντονο κλίμα αναταραχής στης φυλακή της Καραμπαντσέλ. Μαζεύαμε δύναμη και αρχίσαμε να αποβάλλουμε το φόβο. Αν υπήρχε φόβος στους δρόμους κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, στις φυλακές -μπορείτε να το φανταστείτε- ο φόβος αυτός ήταν τουλάχιστον διπλάσιος. Αλλά εντάξει, αποφασίσαμε ότι έπρεπε να το αντιμετωπίσουμε αυτό και σιγά-σιγά κερδίζαμε έδαφος. Αρχικά, και ανώνυμα, βάζαμε αφίσες και κείμενα στους τοίχους ή τα αφήναμε σε μέρη απ' όπου περνούσε όλος ο κόσμος όπως στη λέσχη, στο κυλικείο, στους διαδρόμους... όλα εντελώς ανώνυμα.
4. Σιγά-σιγά η ενότητα μεταξύ των κρατουμένων επεκτάθηκε. Στη Βαρκελώνη οργανώθηκε ένας πυρήνας της COPEL όπως και στη Χώρα των Βάσκων, αλλά και εδώ στη Βαλένθια και αλλού. Καταλάβαμε ότι μπορούσαμε να καταστρέψουμε τις φυλακές, ότι μπορούσαμε να σχηματίσουμε μια οργανωμένη δύναμη που θα διέθετε μια δυναμική με καταστροφική προοπτική. Η βάση της οργάνωσης ήταν η συνέλευση. Δεν επηρεαζόμασταν από κανένα πολιτικό κόμμα, από καμία ιδεολογία, με τον κίνδυνο που συνεπάγονταν οι συνελεύσεις στις φυλακές τότε, και εντάξει, σ' ένα μέρος όπου ο καθένας προερχόταν από ένα ετερόκλητο κοινωνικό υπόβαθρο και με πολύ χαμηλό επίπεδο παιδείας· λίγοι φοιτητές πανεπιστήμιου υπήρχαν τότε ανάμεσα στους κοινούς κρατούμενους... Ξεκινήσαμε λοιπόν να οργανωνόμαστε και δημιουργήσαμε αρχικά τον πυρήνα που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο πιο ενεργός και αφοσιωμένος με μια διπλή στρατηγική: από τη μια προσπαθούσε να καταστρέψει τις φυλακές και να πετύχει να δοθεί αμνηστία κι από την άλλη, να επιτύχει την απόδραση. Το καθήκον κάθε κρατούμενου είναι η απόδραση, αυτό είναι ξεκάθαρο σε όλες τις φυλακές του κόσμου.
5. Παράλληλα, στην υπόλοιπη χώρα, ξεσηκώθηκαν περίπου σαράντα φυλακές. Στις περισσότερες, οι κρατούμενοι ανέβηκαν στις ταράτσες, σε αρκετές άλλες έγιναν συλλογικοί αυτοτραυματισμοί. Η κατάσταση έφτασε πλέον να είναι ένα πρόβλημα για το κράτος. Κι αυτό που μάθαμε, είναι ότι αν ο θεσμός ή το μέρος που τρομάζει περισσότερο τους πολίτες -δηλαδή οι φυλακές- δεν λειτουργούν, τότε το κράτος πηγαίνει κατά διαόλου. Έτσι φτάσαμε να πιστεύουμε πως αποτελούσαμε ένα σοβαρό πρόβλημα για το κράτος. Οι φυλακές πρέπει πάντοτε να λειτουργούν παραδειγματικά. Χωρίς φυλακές δεν υπάρχει φόβος, και αυτό, φυσικά, τους τρομάζει.
6. Είναι ξεκάθαρο πως υπάρχουν περιπτώσεις, υπάρχουν κρατούμενοι, των οποίων η ηθική είναι λίγο «βαριά» και μπορεί να παρεκκλίνει, γεγονός όμως που σχεδόν πάντα σχετίζεται με την απουσία συνείδησης. Κι αυτό επιθυμούσαμε εμείς με την COPEL, να μεταδώσουμε στους κοινωνικούς κρατούμενους, σ' εμάς, μια καινούργια συνείδηση, μια καινούργια ηθική. Για μερικούς μήνες το πετύχαμε, καθώς ήμασταν οι κυρίαρχοι της φυλακής. Για την ώρα δεν μπορούσαμε να αποδράσουμε καθώς απουσίαζαν ακόμα οι προϋποθέσεις -τα ΜΑΤ βρίσκονταν μέσα σε κάθε φυλακή- καταφέραμε όμως να κάνουμε τις δικές μας συνελεύσεις, να οργανωθούμε, να δημιουργήσουμε τα δικά μας ταμεία αλληλεγγύης για να βοηθήσουμε συντρόφους που βρίσκονταν μακριά από τις μεγάλες φυλακές όπως η Καραμπαντσέλ ή η Μοδέλο, στέλναμε χρήματα και τα κυλικεία των φυλακών βρισκόταν υπό τον έλεγχό μας...
7. Θυμήθηκα τότε -και ακόμα θυμάμαι συχνά- τα λόγια ενός ειδικού εισαγγελέα από το Μπούργος, σε μία δίκη κατά τη δικτατορία: «οι φυλακές των κοινών κρατουμένων πρέπει να μετατραπούν σε νησιά όπου οι κρατούμενοι θα σκοτώνονται μεταξύ τους», έτσι τους γλιτώναμε κι απ' τη δουλειά βέβαια. Το κατάλαβα και είπα: «Λοιπόν, εδώ ή θα προσπαθήσουμε, γαμώτο, ακόμα μια φορά να οργανωθούμε, ή θα καταλήξουμε να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας». Γιατί όταν δεν υπάρχει συνείδηση, η φυλακή μπορεί να μετατραπεί σε κάτι που μοιάζει πολύ με αγέλη κυνηγόσκυλων, μπορούν πολύ εύκολα να προκύψουν βαναυσότητες, επιθέσεις, βία από μερικούς κρατουμένους σε άλλους κλπ. Εκεί, αρχίσαμε να οργανωνόμαστε εκ νέου, με στόχο να δημιουργηθεί και πάλι ένα καλό κλίμα συντροφικότητας, ξεκινήσαμε λοιπόν να κάνουμε συνελεύσεις και για μήνες προσπαθούσαμε να παρατηρήσουμε το πώς η ηρωίνη άρχιζε να μπαίνει στις φυλακές.
